Doctoraat levenseindezorg en 'schelpzorg' voor personen met ernstige psychiatrische aandoeningen

Nieuws

Op 30 juni 2025 promoveerde Loïc Moreau (wetenschappelijk medewerker bij PC Ariadne, Broeders van Liefde) aan de KU Leuven met zijn proefschrift Levenseindezorg en schelpzorg voor personen met een ernstige en persisterende psychiatrische aandoening. Een exploratief onderzoek naar goede zorg. Promotor is onder meer prof. Axel Liégeois (Centrale diensten Broeders van Liefde) 

Inhoud van het onderzoek

1. Achtergrond en onderzoeksvraag

De studie onderzoekt de vraag hoe levensondersteunende zorg kan worden vormgegeven voor mensen met een ernstige en langdurige psychiatrische aandoening, tegen de achtergrond van vermaatschappelijking van zorg én de mogelijkheid tot actief levenseinde op verzoek in niet-terminale situaties.
Specifiek gaat het om de rol van waarden en zinbeleving in zorgpraktijken voor deze bepaalde doelgroep (EPPA).

2. Methode

  • Een narratief literatuuronderzoek gekoppeld aan conceptuele analyse, om relevante doelgroepen en conceptuele kaders te onderscheiden.
  • Een kwalitatief onderzoek met diepte-interviews bij zorgvragers zelf, hun familie, hulpverleners en beleidsmakers 

3. Resultaten

Moureau identificeert vijf onderscheiden doelgroepen op het snijvlak van psychiatrie en levenseindezorg:

  1. Personen die door een somatische ziekte psychisch lijden.
  2. Personen met psychiatrie en daarnaast een ernstige somatische aandoening.
  3. Personen bij wie de psychiatrische aandoening zelf levensbedreigend is.
  4. Personen die euthanasie of hulp bij zelfdoding vragen wegens uitzichtloos psychisch lijden.
  5. Personen met EPPA die baat hebben bij een palliatieve benadering, zoals het Vlaamse schelpzorgmodel. 

Conceptuele helderheid over deze groepen helpt om zorgverwarring en stigmatisering te beperken, en maakt meer gerichte interventies mogelijk.

4. Schelpzorg als innovatief zorgmodel

Het schelpzorgmodel ('crustatieve' zorg) integreert principes uit de palliatieve zorg binnen de GGZ voor personen met EPPA. Het model steunt op vier pijlers: fysieke, psychologische, sociale en existentiële zorg.
Doel: mensen met een zwakke interne structuur een veilige ‘exoskeletstructuur’ bieden, zodat hun levenskwaliteit verbetert, zonder te focussen op curatie alleen.

5. Aanbevelingen

Moureau doet aanbevelingen voor de praktijk, waaronder:

  • meer training en samenwerking tussen palliatieve zorg en psychiatrie;
  • vroegtijdige zorgplanning (advance care planning);
  • gezamenlijke zorgnetwerken en begeleidingssystemen;
  • een ethisch gestructureerde benadering naar beslissingsbekwaamheid en zelfstigma.

Betekenis voor de sector

Het onderzoek vormt een wetenschappelijke verkenning binnen een weinig onderzocht maar urgent terrein: hoe goede zorg aan het levenseinde mogelijk is binnen langdurige psychiatrische problematiek. Het schelpzorgmodel biedt hiertoe een vernieuwend, holistisch en ethisch onderbouwd kader.

Meer lezen?

Een beknopte en heldere samenvatting van het doctoraat vind je in het artikel in de bijlage. Daarnaast is de volledige tekst beschikbaar via KU Leuven's Lirias-archief.

Referentie: