Cultuursensitieve GGZ: Nieuwe inzichten in transculturele psychiatrie en het cultureel interview

Godfried Van Beuren heeft binnen de Organisatie Broeders van Liefde een vernieuwende tekst gepubliceerd onder de titel „Cultuursensitieve Geestelijke Gezondheidszorg, Transculturele Psychiatrie en Het Cultureel Interview“. Deze publicatie benadrukt dat de toenemende diversiteit in onze samenleving niet alleen een uitdaging vormt voor de algemene gezondheidszorg, maar vooral ook de GGZ dwingt om hun communicatie en behandelmethodieken te herzien.

De tekst duikt diep in de moeilijkheden die hulpverleners ervaren wanneer zij in de dagelijkse praktijk werken met cliënten van verschillende migratieachtergronden – of dat nu gaat om eerste-, tweede- of derde-generatie migranten. Het gaat hier om de concrete problematiek rondom “crosscultural situations”, waarbij zowel de inhoud als de wijze van communiceren een kritieke rol speelt. De nadruk ligt op dat niet alleen binnen de GGZ, maar in de volledige gezondheidszorg en maatschappij, kennis over en toepassing van interculturele competenties essentieel zijn. Diverse internationale voorbeelden illustreren dit. Zo heeft het Amerikaanse Departement of Health and Human Services al in 2000 met de “National Standards for Culturally and Linguistically Appropriate Services” een kader geschetst dat in 2012 opnieuw werd geactualiseerd. Eveneens heeft de Europese Psychiatric Association in 2014 en 2015 richtlijnen uitgegeven om transculturele psychiatrie binnen de Europese GGZ te implementeren.
 

                                                                                                                [DOWNLOAD HIER DE INTEGRALE TEKST]

Inhoud en structuur van de nieuwe publicatie

Deel 1 – Het Cultureel Interview in de Praktijk
Deze sectie begint met een inleidende “eerste vaststelling”, gevolgd door een gedetailleerde bespreking van het cultureel interview, ook wel bekend als het Cultural Formulation Interview (CFI) of het Beknopt Cultureel Interview (BCI). Hierin komen vier kernonderdelen aan bod:
 

• A. Culturele identiteit en cultuur
  Het belang van het begrijpen van iemands culturele achtergrond om zo de hulpverlening beter af te stemmen.
• B. Psychosociale stressoren, motivatoren en het niveau van functioneren
  Het in kaart brengen van externe en interne drukfactoren die het welzijn beïnvloeden.
• C. Verklaringen van ziekte en hulpvragend gedrag
  Hoe cliënten hun eigen gezondheidsproblemen interpreteren en de hulpvraag formuleren.
• D. De relatie tussen hulpverlener en hulpvrager en cultuursensitieve competenties
  Praktische handvatten voor een effectieve en respectvolle communicatie, die de brug slaat tussen cultuurverschillen.
   

Elk van deze thema’s wordt uitgebreid besproken met voorbeelden en concrete vragen uit het interviewprotocol, zodat hulpverleners direct toepasbare inzichten krijgen.
 

Deel 2 – Verdieping en Praktische Toepassingen
Dit gedeelte bevat diverse bijlagen die de academische en praktische invalshoek van transculturele psychiatrie verder onderbouwen:
 

• Bijlage 1: Een analyse van de schijnbare dichotomie tussen transculturele psychiatrie en het westerse perspectief.
• Bijlage 2: Een verhelderende uitleg over wat “cultuur” inhoudt.
• Bijlage 3: Een schets van de evolutie van het begrip cultuur over de afgelopen 40 jaar, en de impact hiervan op de psychiatrie.
• Bijlage 4: Een bespreking van structurele competenties vanuit een sociaal-ecologisch perspectief binnen de GGZ.
• Bijlage 5: De rol van culturele empathie als een basiscompetentie in het culturele interview, met aandacht voor het narratieve aspect.
• Bijlage 6: Een overzicht van de bijdrage van verschillende organisaties binnen de GGZ aan de ontwikkeling van transculturele psychiatrie en cultuursensitieve gezondheidszorg.

Een langdurig engagement voor diversiteit en inclusie

De Organisatie Broeders van Liefde is al lange tijd een voorloper als het gaat om het integreren van interculturele competenties in de hulpverlening. Niet alleen in hun eigen voorzieningen wordt actief ingezet op de verbetering van de zorg voor mensen met een migratieachtergrond, ook de bredere GGZ-sector wordt aangespoord om deze ontwikkeling te omarmen. Het initiatief is dan ook meer dan een eenmalige publicatie – het is onderdeel van een breder streven naar een cultuur van inclusie, begrip en professionele verdieping in een maatschappij waarin diversiteit de norm is.

Voor onderzoekers en zorgprofessionals die op zoek zijn naar vernieuwende inzichten en praktische handvatten in de toepassing van het cultureel interview, biedt de tekst van Godfried Van Beuren een rijke bron van informatie. Daarnaast zijn er binnen de groep Broeders van Liefde vier gratis e-learning modules beschikbaar. Deze modules vormen een laagdrempelige introductie tot thema’s als culturele identiteit, ziekteverklaring, psychosociale stressoren en de relatie tussen hulpverlener en cliënt.